Nilgün KAYA
Ayvalık’taki anıt zeytin ağaçlarının tespiti için Karşıyaka Sosyal Sorumluluk ve Bilim Derneği ile güç birliği yapan Ayvalık Çevre Koruma ve Güzelleştirme Derneği, Cunda Adası ve ilçenin kırsal mahallelerinde çalışmalara başladı.
2 milyona yakın zeytin ağacıyla, 50 bin tona yakın zeytin üretimi, 10 bin tona yakın zeytinyağı üretimi olan Ayvalık’ta, ilk kez anıt zeytin ağaçlarının tespit, tescil ve korunmasına yönelik çalışma yapılıyor. Ayvalık Çevre Koruma ve Güzelleştirme Derneği, Karşıyaka Sosyal Sorumluluk ve Bilim Derneği ile birlikte Avrupa Birliği Sivil Toplum Diyaloğu 5 programına ortak sunacağı proje için araştırma başlattı.
Ayvalık’a bağlı Mutlu köy ile Cunda (Ali Bey) Adası’ndaki zeytinlik alanlarda inceleme yapan Ayvalık Çevre Koruma ve Güzelleştirme Derneği Başkanı Havva Taylan, yönetim kurulu üyeleri Halil Coşkun, İlhan Gündüz ve Gürsel Koyuncu, anıt ağaç olabileceği düşünülen ağaçların gövde, taç, boy ölçümlerini yaptı. Yapılan çalışma hakkında bilgi veren Dernek yönetim kurulu üyesi ve Ziraat Mühendisi Halil Coşkun, “Ölçümler yapıldı. Elde ettiğimiz verilerle form doldurduk. Ölçümlerini yaptığımız ağaçların yaşını da karbon testi ile belirleyeceğiz. Daha sonra Gıda Tarım Hayvancılık Ayvalık İlçe Müdürlüğü aracılığı ile Çevre Müdürlüğüne başvuracağız” dedi.
“BİZ ANIT ZEYTİN AĞAÇLARINI, ANIT ZEYTİN AĞAÇLARI BİZİ KORUYACAK”
Havva Taylan, “Anıt ağaç tespiti için çalışıyoruz. Bir proje geliştiriyoruz. İzmir Karşıyaka Sosyal Sorumluluk ve Bilim Derneği ile birlikte. Ayvalık’taki anıt ağaçları belirliyoruz. Projede sadece Ayvalık’ta değil İzmir bölgesinden Çanakkale’ye kadar bütün anıt ağaçları tespit etmek hedefleniyor. Gerçekleştirebilirsek Ayvalık için çok büyük katkı olacak. Öncelikle anıt zeytin ağaçları kümülatif değerler açısından Stratejik Çevre değerlendirmesinde çok baskın çok güçlü. Anıt zeytin ağaçlarının çevresinde madencilik yapılamaz. Sanayi kurulamaz, inşaat yapılamaz. Anıt zeytin ağaçları bizi koruyacak. Onlar bizi korurken biz de onlara saygı göstereceğiz. Doğanın mirasına sahip çıkacağız. Onları tespit edeceğiz, koruma altına aldıracağız. Aslında tersinden bakalım biz mi onları koruyacağız, onlar mı bizi. Eğer tespit edebilirsek onlar bizi koruyacak” dedi.
“AYVALIK’TA BİNİN ÜZERİNDE ANIT ZEYTİN AĞACI BULACAĞIMIZI DÜŞÜNÜYORUZ”
Değişik noktalarda bir hafta daha araştırma yapacaklarını belirten Başkan Taylan, “Ayvalık’ın 2 milyondan fazla zeytin ağacı var. Öyle tahmin ediyorum ki Ayvalık’ta binin üzerinde anıt zeytin ağacı bulacağız. Kırkağaç’ta 1654 yaşında olduğu söylenen zeytin ağacının menşeinin Ayvalık olduğu söyleniyor. Ayvalık’tan sökülerek götürülmüş o ağaçlar. O zaman oradaki en yaşlı ağaç 1654 yaşındaysa biz burada daha yaşlı ağaçları bulabilme ihtimalimizin olduğunu düşünüyoruz. Hep birlikte araştıracağız. Ben bu çevrede yaşayan herkesin, ‘Ben anıt ağaç gördüm’ diyen herkesin Ayvalık Çevre Koruma ve Güzelleştirme Derneğine bilgi vermesini istiyorum. Gelsinler desinler ki şurada anıt ağaç var. Biz gidip hemen tespitimizi yapalım. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı işbirliğinde anında tespiti yaptıralım. Tespit çalışmalarını hızlıca yapmak istiyoruz çünkü Ayvalık’ın gerçekten ihtiyacı var. Neden? Ayvalık’ın ciddi çevre sorunları var. Ayvalık çok güzel bir yer. Ayvalık’ı hangi yönden koruyabilirsek o yönden koruyacağız. Hem tabiat parkını hem zeytinlik doğasını hem peyzajını korumanın yolu anıt zeytin ağaçlarından geçiyor. Şimdi hayal edelim bu ağacı kim bilir kim, kaç yüzyıl önce dikmiştir. Önce dokunmamız ve sırtımızı yaslamamız gerekiyor. Dokunmadan, sırtımızı yaslamadan bu ağacı hissedemeyiz ve bu ağaçların yerinde korunması gerekiyor. Milattan önceki insanlar bu anıt ağaçların peyzaj olarak kullanacağına inanamazlardı ama şimdi kökleri sökülüyor ve başka yerlere götürülüp sergileniyor. Belki pasaportları yapılıyor ama ben çok saygın bir davranış olarak görmüyorum ağaçlara yapılanı bence onlar yerinde korunmalı. Ağacın üzerinde onun öyküsünü, bilgileri yazmışız ve demişiz ki bu bölgede bir anıt ağaç var, ne yapacak insanlar, bu bölgeye gelecek. Eski Arnavut kaldırımları yapılacak ve o kaldırımlardan yürüyerek bu bölgeye gelecekler. Ayvalık UNESCO’ya girmek için uğraşıyor, bu ağaç bence Ayvalık’ın kent dokusuna çok yakışan bir şey. UNESCO’ya endüstriyel tarım üzerinden girme çabaları var. Anıt ağaçlar da bu şekilde UNESCO’ya girmemize çok etken olur” dedi. Havva Taylan vatandaşlardan da anıt ağaç olabileceğini düşündükleri ağaçları Çevre Derneğine 0505 687 65 84 No’lu telefondan ulaşarak bildirmelerini istedi. AB destekli bir proje olacak proje 18 Şubat’a kadar tamamlanacak. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) 2016/2017 Sezonu Türkiye zeytin ve zeytinyağı rekolte tahmini raporuna göre; Balıkesir’de 510 bin 065’i meyve vermeyen toplam 11 milyon 398 bin 576 adet zeytin ağacı bulunuyor. Balıkesir’in bu sene 18 bin 282 ton zeytin, 22 bin 290 ton zeytinyağı elde etmesi bekleniyor. Çanakkale’de 496 bin 360’ı meyve vermeyen olmak üzere toplam 5 milyon 430 bin 816 zeytin ağacı varlığı bulunuyor. Çanakkale’nin bu sene 50 bin 331 ton zeytin, 6 bin 438 ton zeytinyağı elde etmesi bekleniyor. İzmir’de 3 milyon 271 bin 556’sı meyve vermeyen olmak üzere toplam 19 milyon 395 bin 658 zeytin ağacı bulunuyor. İzmir’de bu sene 19 bin 14 ton zeytin, 23 bin 719 ton zeytinyağı üretilmesi bekleniyor.
Bir ağacın anıtsal niteliklere sahip olması için üç özellikten en az birine sahip olmaları gerekiyor; Gövde ve taç ölçüleri açısından olağanüstü değerlere sahip olması, ekstrem yaşı olması, tarihsel ve kültürel öneminin bulunması.
