Nilgün KAYA
Mertlikleri, geleneksel yapıları, kendine özgü giysi ve dansları ile Anadolu’nun önemli kültürel motifi olan Efeler, karikatürleriyle tanınan Kemal Urgenç’in çizgileriyle tuvallere yansıdı. Urgenç, ‘Rüzgar Kanatlı Efeler’ adlı sergisini Ayvalık Belediyesi Orhan Peker Sanat Galerisi’nde 4 Nisan Çarşamba günü açtı.
Yörük Ali’den Çakıcı Efe’ye ‘Kazdağları’ndan Bozdağlar’ına Efeler’ konulu sergisini Ayvalık’ta yaşayanların beğenisine sunan Kemal Urgenç resimlerinde, Ege’de bilinmekle birlikte aslında Anadolu, Balkan ve Kafkas kültürüne kadar geniş bir coğrafyada görülen efe ve zeybekleri anlattı. Yağlıboya tekniği ile yaptığı resimlerinde ‘Güllü Efe’ gibi hayalindeki efeleri de resmeden Urgenç, İzmir Ödemiş doğumlu olduğunu, çocukluğunda efeler gördüğünü ve küçüklüğünden bu yana hatıralarında olan efelerle ilgili 10 yıldır resim yaptığını söyledi.
Belediye Başkan Yardımcısı Gökay Bacan, Ayvalık Kültür Sanat Derneği Başkanı Yaşar Akçay’ın da bulunduğu çok sayıda kişinin katılığı sergi açılışında Urgenç, “Efe veya zeybekler, 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda otorite boşluğundan kaynaklanan Celali ayaklanmaları sırasında görülür. Daha sonraları yerel baskılar ve haksızlıklara karşı ayaklanarak dağa çıkan kimselere efe veya zeybek dendiğini görüyoruz. 19. Yüzyıl boyunca efelerin devlet otoritesi ile inişli çıkışlı bir ilişkileri olmuştur. Efeler, birinci dünya savaşından sonra Anadolu’nun işgali sırasında Yunan kuvvetleriyle karşı karşıya gelmiş ve dağdan inerek milli mücadeleye katılmışlardır. Cumhuriyet’in ilanından sonra hizmetleri nedeniyle kendilerine ordu rütbesi ve İstiklal Madalyası verilen efeler, bu tarihten sonra etkinliklerini kaybederek tarihteki yerlerini almışlardır. Günümüzde sadece bazı resmi tören ve bayramlarda rastlayabildiğimiz efeler, atalarının mertlik, özgürlük, adalet ve paylaşım duygu ve düşüncelerini başı dumanlı dağlarda mı bırakmışlardır?” diye sordu. Radikal ve Cumhuriyet Gazetelerinde karikatürist olarak çalışan çok sayıda dergide çizgi ve desenleri yayınlanan Kemal Urgenç’in efeleri anlattığı sergisi 14 Nisan tarihine kadar gezilebilir.
