Nilgün KAYA
Ayvalık’ta 1 Temmuz tarihi itibariyle uygulanmaya başlanan ulaşım zammı, Ayvalık Yerel İnisiyatifi ve vatandaşlar tarafından protesto edildi.
Ellerinde, ‘Ulaşım haktır’, ‘Ücretsiz ve indirimli tarife tüm araçlarda geçerli olsun’ ‘ Tüm mahallelerde otogar ve hastaneye tek araç ile ulaşım sağlansın’, Belediye otobüsleri hat ve seferleri çoğaltılsın’ , ‘ Ulaşım bir kamusal görev ve insan hakkıdır’ yazılı dövizlerle merkez otobüs duraklarında toplanan Ayvalık yerel inisiyatifi ve vatandaşlar, Ayvalık’ta ulaşıma zam değil indirim istedi.
8 Temmuz Pazartesi günü, saat 19.00’da yapılan açıklamada, zamların geri alınması istenerek, talepler açıklandı. Açıklamada, “Ulaşım toplumsal yaşamın yeniden üretilebilmesi için zorunludur. Bunun yerine getirilmesi ve güvence altına alınması da zorunludur. Bu zorunluluk nedeniyle ulaşımı temel kamusal bir görev olarak tanımlıyoruz. Hem toplumsal ölçekte hem birey ölçeğinde de ulaşım bir kamusal görev ve bir kamusal bir haktır. Zira ulaşım haklarını gerektiği ölçüde kullanamayan bir bireyin ne çalışma hakkını ne eğitim hakkını, ne sağlık hakkını, ne de sosyal ve kültürel yaşama katılma hakkını kullanabilmesi olanaklı olamaz. Bireyin bu hakları çok temel ve vazgeçilmez nitelikte haklar olduğu için, kamunun temel bir insan hakkı olarak tüm vatandaşlarına ucuz, eşit, güvenli ve asgari konforda ulaşım hakkını sağlaması, kısacası ulaşımı her vatandaş için erişilebilir bir hale getirmesi gerekmektedir. Kent yaşamının canlılığını devam ettirmesi ve tüm hemşerilerin kent yaşamına eşit fırsatlarla katılma hakkının korunması açısından, kamu ulaşımının herkes için kolay erişilebilir olması önemsenmelidir. Sürdürülebilir kentsel ulaşım politikaları en az araçla, en az enerjiyle, en az çevre kirliliğiyle, en az zamanla, en sağlıklı ve eşitlikçi biçimde en çok yolcuyu yolculuk kalitesinden ödün vermeden en güvenli biçimde taşımayı amaçlar. Bu amaç doğrultusunda da devlet ve belediyeler toplu taşımacılığı geliştirmeyi, yaya ve bisiklet ulaşımını kolaylaştırmayı ve teşvik etmeyi temel kaygı edinmelidir. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ulaşım politikaları biz Ayvalık’ta yaşayanları da ulaşım hakkımızı kullanmamızı güçleştirmektedir. Belediyecilikte şirket belediyeciliği değil, sosyal belediyecilik anlayışı hakim olmalıdır. Bir şehri şirket anlayışıyla idare edilmesi mantığına dayandırmak sosyal belediyecilikle bağdaşmaz. Belediyeler şirketleri aracılığı ile kamu hizmeti olması gereken toplu taşımacılıkta kar amacı güdülmektedir. Bu da vatandaşların kent içinde ulaşım hakkını özgürce kullanma hakkını elinden almaktadır. “Zarar etmek” gibi gerekçeler ancak ticari faaliyetler için geçerlidir. Kamu hizmeti yürüten kurumların başında olan belediyeler, bu hizmetler ile ilgili böyle gerekçeler ile sorumluluklarını halkın üzerine yıkamaz, hakların kullanımına engel olamazlar, olmamalıdırlar. Tekrar hatırlatıyoruz, ulaşım bir kamusal görev ve temel bir insan hakkıdır. Belediyenin ulaşımı özelleştirmesiyle ortaya çıkan dolmuşçuluk sistemi, otobüs sayı ve seferlerinin azaltılmasıyla kent için bir tercih değil zorunluluk haline gelmiştir. Öte yandan artan maliyetler, akaryakıt zamları, yüksek akaryakıt vergileri, belediye kesintileri ve yükümlülükleri yerine getirmekte zorlanan araç sahipleri ile ulaşım hakkını savunanlar karşı karşıya getirilmeye çalışılmaktadır.
Dolmuşçular ve bağlı oldukları meslek odaları mazot zammına, yedek parça zammına, yüksek vergilere vd. karşı seslerini yükseltmeli, Büyükşehir Belediyesi ve Bakanlıkların sosyal hizmet kapsamında toplu taşımayı özel araçları ile yapan dolmuşların ticari faaliyetlerini sürdürülebilir kılacak destekleri sağlamaları için adımlar atmalıdır. Bu adımlarda taşımacılık yapanlar da toplu ulaşım zammına karşı çıkanları da yanlarında bulacaklardır.
Ulaşım hakkı ile ekmek parasını birlikte savunabiliriz. Hepimiz emekçi ve halkız. Artan fiyatlar ve enflasyon karşısında giderek eriyen ve düşük zam oranlarıyla yaşamın temel ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak asgari ücret ve emekli maaşları ile geçinmek zorunda olanlar ulaşım hakkı üzerinden daha da yoksullaştırılmaktadır. Asgari ücret ve emekli maaşları sabitken, ulaşım ücretleri Balıkesir’de yaşayanların bütçesinde daha fazla orana karşılık gelmektedir. Ülkenin birçok büyük şehrinde uygulanan indirimli ve ücretsiz taşıma hakkı yaygın olarak Belediye otobüslerinin yerini alan dolmuşlarda geçerli değildir. Bu da mağduriyetleri artırmaktadır. Aylık abonman olmadığı için yapılan zamlar ile birlikte tek vesait kullanan çalışan aylık 162 TL, öğrenci aylık 108 TL, çift vesait kullanan çalışan aylık 324 TL, öğrenci aylık 216 TL ödemek zorundadır. Tek hat ile hastane ulaşımı olmayan yerlerden aktarma ile yapılan yolculuklar da oldukça maliyetlidir. Zira aktarma da ücretsiz veya indirimli değildir. Bu durumda örneğin Armutçuk’tan hastaneye refakatçisi ile bir hastanın iki vesait gidiş gelişi 24 TL ödemek zorunda bırakılmaktadır.
Topu taşıma özel araçların kullanımını azaltmayı, trafiği ve çevreye verilen zararı hafifletmeyi hedeflemelidir. Belirlenen bu ücretler bunu gerçekleştirmekten de çok uzaktır.
Ulaşımın bir hak olduğunun altını çizerek, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’ni yeterli sayıda Belediye otobüsü ve hattının sağlamaya, Belediye şirketi üzerinden yürütülen dolmuş faaliyetlerini yürütenlerin mağdur edilmesinin önüne geçecek şekilde sosyal belediyecilik yaklaşımı ile düzenlemeler yapmaya ve zam kararını geriye almaya davet ediyoruz.
En temel kamusal hak olan ulaşım hakkımızın kısıtlanmasına kayıtsız kalmayacağız. Bu vesile Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’ne ulaşım hakkımız ile ilgili başlıca taleplerimiz şunlardır:
- Belediye otobüsleri sayı ve seferleri yeterli hale getirilsin
- Dolmuşlar kent ulaşımında zorunluluk değil, tercih haline getirilsin ve kamu hizmetini karşıladıkları çerçevede ekonomik olarak belediye tarafından gerekli destekleri alabilsin
- Yapılan zamlar geri alınsın, herkesin ulaşım hakkından yararlanmasını kolaylaştıracak şekilde indirim yapılsın
- Otogar ve hastaneye tek vesait ile ulaşım sağlansın,
- Aylık abonman çıkartılabilsin,
- İster özel işletmeye ister belediyeye bağlı olsun tüm araçların ülke genelinde indirim ve ücretsiz yolculuk hakkı tanınanların hakları tüm araçlarda geçerli olsun,
- Yoğunluk nedeniyle ulaşım araçlarına binememe ve ayakta sağlıksız yolculuk yapmayı engelleyecek şekilde araç ve sefer sayıları sezonlarda yeniden düzenlensin.
- Otobüs duraklarının fiziki şartları düzeltilsin, kışın yağış ve yazın güneşten korunaklı hale getirilsin.
- Tüm araçlar ve duraklar engellilerin kullanımına göre düzenlensin ve denetlensin.
- Tüm araçlara ve duraklara taşımacılık ücret ve sefer saatleri ile ilgili bilgilendirme asılsın tüm araçlara ve duraklara taşımacılık ücret ve sefer saatleri ile ilgili bilgilendirme asılsın
- Bebek arabasına ikinci ücret gibi bir uygulama kabul edilemez, kaldırılsın.” Denildi.
