Nilgün KAYA
Doğal Hayatı Koruma Derneği (WWF), Türkiye’nin ada sulak alanlarını listeledi. Balıkesir’in 30 ada sulak alanının 17 tanesi Ayvalık’ta.
Varlığı adadaki doğal hayat için olduğu kadar, sınırlı tatlı su erişimine sahip ada sakinleri, için de kritik önemde olan Ada sulak alanları ile ilgili 2017 yılında çalışma yapan WWF, Balıkesir, Çanakkale, İzmir ve Muğla’ya bağlı 24 adada bulunan 70 adet sulak alanın yapısını, bu alanları çevreleyen habitatları, yaygın biyolojik çeşitliliği ve alanların bütünlüğüne yönelik tehditleri belirleyerek envanterini çıkardı.
Sulak Alan Nedir, Neden Önemlidir?
Sulak alan tanımı çok çeşitli alanları içine alır; bataklıklar, turbalıklar, taşkın düzlükleri, nehirler, göller, tuzlalar, mangrovlar, deniz çayırı yatakları, mercanlar, gelgit anında altı metreden derin olmayan deniz kıyısı alanları doğal sulak alanların yanı sıra, atık su arıtım gölcükleri ve rezervuarlar gibi insan yapımı alanlar da sulak alandır. Sulak alanlar, dünya yüzeyinin yaklaşık %6’sını kaplar. Dünyadaki tüm canlı türlerinin %40’ını ve tüm hayvan türlerinin %12’sini barındırırlar. Sulak alanların taşkın kontrolü, yeraltı sularının beslenmesi, fırtınalardan koruma, besin depolama, iklim değişikliğinin kontrolü, su arıtımı, gıda kaynağı olma, turizm faaliyet alanı sağlama gibi birçok işlevi vardır.
WWF tarafından hazırlanan Ayvalık Ada sulak alanları listesi şöyle;
TR221AYV001 – Çiçek Adası Kum Düzlüğü
Çiçek Adası’nın en güney noktasınd bulunan alan, kış aylarında kısmen deniz suyuyla dolan bir kum düzlüğüdür. Havzada balıkçılık ve hayvancılıkla geçinen bir aile yaşamaktadır.
TR221AYV002 – Balık Adası (Karaada) Göleti
Sulak alan, balık adasının güneybatı kıyısynda bulunmaktadır. Adada insan faaliyeti yoktur. Bu nedenle sulak alan neredeyse el değmemiş durumdadır. Adanın güneybatı kıyısı, gümüş martıların 250-500 çiftten oluşan üreme kolonisini barındırır. Balıkçı teknelerinin deniz tarafına balık tutmaya geldiği ancak karaya çıkmadığı öğrenilmiştir.
TR221AYV003 – Hasır Adası Gölcüğü
Ada, bir merkez niteliğinde olan Cunda (Alibey) adası’na 0,7 km uzaklıktadır ve sular çekildiğinde bir kum düzlüğünden yürüyerek adaya ulaşmak mümkündür. Bu nedenle ada yoğun insan etkisine maruz kalmakta ve sulakalanın vejetayonu değişmektedir.
TR221AYV004 – Çataltepe Gölcüğü
Cunda adasının doğusundadır. Sulak alan kıyı çizgisiyle denizden ayrılmaktadır. Kış mevsiminde deniz suyunun sulak alana kadar ulaştığı ve alanda yoğun kuş aktivitesi olduğu öğrenilmiştir. Alan ayrıca yağmur sularının toplandığı bir havza niteliğindedir. yollardan taşan sular, borularla sulak alana verilmektedir. Alanın güney-güneybatı kısmında yazlık siteler, alanın kıyı tarafındaysa bir restoran bulunmaktadır. Restoranın yanında şezlong ve şemsiyeler mevcuttur. Alanda flora çeşitliliği yüksektir. Kumul bitkileri, çayır ve frigana vejetasyonu hakimdir. Ancak insan etkisiyle gelen peyzaj bitkileri de mevcuttur.
TR221AYV005 – Beş Kuyular Islak Çayırı
Patriçia Yarımadası’nın Cunda’yla birleştiği yerin doğu kıyısında bulunan alan bir ıslak çayır özelliğindedir. Alan yeraltı suyuyla ve küçük kaynaklarla beslenmektedir. Alan, Beş Kuyular Mevkii adını barındırdığı kuyulardan alır. Muhtemelen sahil yolunun inşaası sebebiyle alanın kıyısına bir duvar çekilmiş ve alana denizden tuzlu su girişi azalmıştır. Alanın seviyesi bu set nedeniyle düşmüştür. Alan 2018 Nisan ve 2019 Mart aylarında iki kere ziyaret edilmiştir.
TR221AYV006 – İğdeli Batı Yaka Çamur Düzlüğü
Patriçia Yarımadasının Cunda Adası’yla birleştiği boğazın batısında bulunan bir çamur düzlüğüdür. Alan yeraltı suyunun da etkisiyle, mevsimsel ve geçici olarak su tutmaktadır. Alanda bir kuyu mevcuttur.
TR221AYV007 – Patriçia Gölcüğü
Patriçia Yarımadası’nın güneybatısında bulunan alan, mevsimsel olarak kuruduğu tahmin edilen bir tuzlu su gölcüğüdür. Alana giden yol bozuk olmasına karşın alanın kıyısına araçlarla ulaşıldığı ve alanın turistik amaçla kullanıldığı gözlemlenmiştir. Alanın kıyısındaki yürüyüş patikası sportif amaçla kullanılmaktadır. Havzada zeytincilik yapılmaktadır.
TR221AYV008 – Maden Adası Gölcüğü (Doğu)
Maden adasının doğusunda bulunan alan yağış suları ve deniz etkisiyle dolan bir gölcüktür. Kıyı, denizden gelen rüzgarlara açık olduğu için kıyıda ve alanın içinde yoğun bir katı atık kirliliği vardır.
TR221AYV009 – Maden Adası Gölcüğü (Batı)
Maden Adası’nın kuzeybatısında bulunan göl, kıyıya yakın kuzeybatı kısmında tuzcul çayırlarla çevrili ve hafif acı su özelliği taşıyan bir tatlı su gölüdür. Alanı çeşitli kuş türleri üreme ve konaklama amacıyla kullanmaktadır. Kışlama durumu bilinmemektedir. Alandaki biyolojik çeşitlilik, Ayvalık adaları içindeki bütün sulak alanlardan yüksektir. Alanda insan faaliyeti gözlemlenmemiştir. Alana karadan ulaşım neredeyse olanaksızdır ve tekneyle ulaşım olanağı hava koşullarına göre değişkenlik göstermektedir. Alanın kesin olarak korunması gerekmektedir.
TR221AYV010 – Maden Caddesi Çamur Düzlüğü 1
Cunda Adası’nın Patriçia Yarımadası’yla birleştiği boğazın güneybatısında kalan alan mevsimsel olarak gölleşen bir çamur düzlüğüdür. Doğal özelliklerini koruyan alanda dağınık bir rekreasyonel kullanım mevcuttur.
TR221AYV011 – Maden Caddesi Çamur Düzlüğü 2
Cunda adasının PAtriçia Yarımadası’yla birleştiği boğazın güneybatısında kalan alan bir çamur düzlüğüdür. Alana araçla ulaşım mümkün olsa da alanda insan faaliyeti yoktur. Havzada frigana bitki örtüsü çok iyi durumdadır.
TR221AYV012 – Eski Balık Çiftliği
Cunda Adası’nın batısında kalan sulak alan, eskiden dalyan olarak kullanılan bir çamur düzlüğüdür. Alanın içine denizle birleşen kanallar açılmıştır. Alanın içinde küçük bir dere akmaktadır. Havzada zeytincilik faaliyeti vardır.
TR221AYV013 – Balıkçı Limanı Kum Düzlüğü
Cunda Adası’nın kuzeydoğusunda bulunan alan Pistacia lentiscus ve P. brutia ile çevrili bir kum düzlüğüdür. Gel döneminde suların gelmesiyle oluşmaktadır. Alandaki tuzcul çayırların yakıldığı gözlemlenmiştir.
TR221AYV014 – Balıkçı Limanı Yolu Kum Düzlüğü
Cunda Adası’nın kuzeyinde bulunan bir kum düzlüğüdür. Kum seti ve Posidonialar kıyı/sulak alan çizgisindedir. Sediman yüzeyinde belirgin tuz birikimi görülmüştür. Sulak alanı çevreleyen vejetasyon Frigana ve Pinus brutiadır. Bu zon, sulak alanı çevreleyen yüksek yüzeydedir. Arada kalan çöküntü alanıysa “gel” sırasında oluşan tuz düzlüğüdür.
TR221AYV015 – Zeytuna (Doğu) Geçici Gölcüğü
Cunda Adası’nın kuzeyinde kalan alan, yeraltı suyu ve yüksek-taban suyu etkisiyle oluşmuştur. Yapılan araç yolu, alanın bir kısmını çukurda bırakarak alana yağış sularını tutan bir havza niteliği kazandırmıştır. Alanın batı kısmı Juncus bataklığıdır. Alandaki su, sulak alanın kuzeydoğusundaki bir kanalla denize tahliye edilmektedir.
TR221AYV017 – Eski Maden Gölcüğü
Maden adasının doğusunda küçük bir koyda bulunan sulak alanı küçük bir dere beslemektedir. Alan aynı zamanda yağış suyunu tutan bir havzadır. Alanı besleyen dere AYV009’u da besler. Eski madene yakın olan sulak alan, insan etkisiyle kazılarak oluşmuş olabilir. Adaya keçi bırakılmaktadır ve serbest otlatma vardır. Yakındaki binada bulunan hayvan tezekleri alanın bu amaçla kullanıldığını göstermektedir.
TR221AYV018 – Maden Adası Dere Ağzı
Maden Adası’nın doğusunda bulunan alan tuzcul çayırlarla ve friganayla çevrili bir dere ağzıdır. Alanın bulunduğu kıyı, özellikle yaz aylarında deniz turizmi amacıyla kullanılmaktadır. Alanda katı atık kirliliği mevcuttur.
WWF, Ülkemiz ada sulak alanları üzerindeki tehditleri saptadı. Buna göre:
Üzerinde yerleşim olan adalarda yapılaşma baskısı mevcut ve her geçen gün artıyor.
Turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu adalarda ve üzerinde yerleşim olmayan ancak yat turizmi, günübirlik tekne turları gibi faaliyetlerin gerçekleştiği adalarda sulak alanlar insan etkisine maruz kalabiliyor;
Küresel iklim değişikliğinin etkileri, Akdeniz Havzası’nda kuraklığın artmasına yol açıyor. İklim değişikliği kuraklığın yanı sıra, deniz seviyelerinde artışa yol açacağı için kıyı sulak alanları için de tehdit oluşturuyor. Ada sulak alanlarının çoğu kıyılarda yer alıyor ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı hassas konumda.
Kaynak: WWF-Türkiye. (2018). AdaSulakAlanları– Türkiye’nin Ada Sulak Alanları Veri Tabanı.
