Nilgün KAYA
Balıkesir’in Ayvalık ilçesi Küçükköy Mahallesi Badavut yerleşiminde bulunan tarihi Sarımsak taşı ocakları yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor. Ayvalık evlerinin ana malzemesi olan Sarımsak taşının çıkartıldığı taş ocaklarının yakınında bir doğal mağara, Ege Denizi kıyısına ise ilginç kaya oluşumları bulunuyor.
Mayıs ayı başında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzaladığı karar ile bir bölümü ‘Kesin korunacak hassas alan’ ilan edilen Ayvalık’ın gizli cenneti Badavut, doğal güzellikleri ile dikkat çekiyor. flamingodan ördeğe farklı kuş türlerinin konakladığı sulak alan ile uzun bir kumsalı olan yerleşim bölgesinde antik çağlardan beri kullanılan sarımsaklı taşının çıkartıldığı taş ocakları da bulunuyor.
AYVALIK EVLERİNİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİĞİ SARIMSAK TAŞI
Tarihi Ayvalık evlerinin ana yapı malzemesi olan Sarımsak taşının çıkartılması için uzun yıllar kullanılan taş ocakları, bölgenin korumaya alınmasından bu yana kullanım dışı kaldı. 18. ve 19. yüzyıl Türk ve Rum toplum yaşantısını günümüze aktarması açısından da mükemmel mimarlık örneklerinden olan tarihi Ayvalık Evlerinin estetik görünümünü bütünleyen Sarımsak taşı, bu evlerin en önemli özelliği olarak biliniyor. Gülkurusu renginde olan bu taşlar, çok kolay işlendiği ve dayanıklılığı nedeniyle tercih edilmiş.
Sarımsak taşının ana kaynağı ise Sarımsaklı bölgesi. Binlerce yıl öncesinin lav akıntılarının oluşturduğu sarımsak taşı bugün Ayvalık ve Cunda’nın evlerinde şekilleniyor.
Bölgede çıkarılan taşların kullanımı sadece Ayvalık’la sınırlı kalmamış, Osmanlı döneminde taşlar, Balkanlar’dan Orta Doğu’ya kadar geniş bir bölgede kilise, cami yapımında kullanılmış. Ayvalık’ta sarımsak taşları yapıların temel taşından duvar taşına kadar her yerinde, ama özellikle sanat yapılarında çok kullanılmış. Ayvalık’ın var olan tarihi dokusunun korunması ve yaşatılması açısından çok önemli bir kaynak olan taş ocakları günümüzde doğal sit alanı sınırlarında kaldığı için ocaklarda işletmenin durduğu biliniyor.
TARİHİN TANIĞI OLMUŞ SARIMSAK TAŞLARI
Dokusu sarımsak damarlarına benzediği ya da çıkarıldığında bembeyaz olduğu ve içindeki demirin okside olmasıyla giderek kırmızılaşması nedeniyle ‘Sarımsak’ adı verilen taşların çıkarıldığı bölge, 35 milyon yıl önce gelişen volkanizmanın izlerini taşıyor. Zamanında taş ocağı işletilen bölgede, rengi ve biçimiyle dikkat çeken Sarımsak taşı kayalıkları günümüzde yerli ve yabancı turistlerin doğa gezisi güzergâhında yer alıyor. Geçmişte Badavut Jandarma karakolu olarak kullanılan yapının da bulunduğu ve bu nedenle Karakol dağı olarak ta bilinen bölgenin Ege’ye bakan tarafında deniz ve iklim koşullarının şekillendirdiği ilginç kaya oluşumları diğer tarafında ise doğal mağara bulunuyor.
“BURADA YAPILMIŞ HALİ, HAMMADDESİ DE BURADA ŞEKLİNDE BİLGİLENDİRME YAPILMALI”
Bölgede doğa yürüyüşü yaptığını belirten Aydın Öztürk adlı genç, “Badavut’a yeni geldim. Güzel bir yermiş burası. Ayvalık’ın içinde bisikletle ya da toplu taşıma araçları ile ulaşabileceğiniz birbirinden güzel yerler var. Badavut bunlardan bir tanesi. Burada sahilin ilerisinde taş ocakları var. Eskiden taş ocağı olarak kullanılmış. Hatta Rumların döneminde de kullanılmış, galiba 1980 lere kadar da kullanılmaya devam etmiş. Oraları gezdim. Çok farklı bir alan. Geçmişte kullanılmış, yakın tarihe kadar kullanılmış. Hatta Cunda ve Ayvalık’ın eski binalarının karakteristik özelliğini orası sağlamış. Bu nedenle orasını göstermek için bir tabela olsa güzel olur. Koruma altına olup olmadığını bilmiyorum nedir durumları. Orası için ‘bak orada yapılmışı var, bunun da hammaddesi buradan çıkıyor’ gibi bilgilendirme yapılırsa güzel bir referans olacağını düşünüyorum” dedi.
Ayvalık Turizm Geliştirme Birliği (AYTUGEB) Genel Sekreteri ve Ayvalık Turizm Tanıtma Derneği Başkanı Ümit Özgültekin, “Bizim çok özel bir taşımız var evlerimizin yapıldığı Sarımsak taşı dediğimiz taş. Özellikle Sarımsak bölgesinde yani bizim denizimizin ve özel kumumuzun olduğu bölgedeki Sarımsak taşı yüzyıllar boyunca Ayvalık’ta evlerimizde kullanılmıştır. Bu taşların özelliği nefes alması, yazın serin, kışın sıcak tutmayı sağlamaktadır. Bunların bulunduğu bölgenin turizme açılması için çeşitli etkinlikler yapıldı görüşler bildirildi. Bugünlerde tekrar aktüel hale geldi. Yakında umarım taş ocaklarının olduğu bölüm koruma altında turizme açılır, turizme kazandırılır. Bu konuda çalışmalarımız devam etmektedir.” dedi.
