Nilgün KAYA
‘Ayvalık Tarihi Üzerine Notlar’ konferans dizisinin 5’ncisi, 6 Eylül Cuma günü gerçekleştirildi. ‘Ayvalık kentini özgün kılan mimari özellikler’ konusunda bilgi veren Mimar Vedat Tokyay, “ Ayvalık’ın özgün unsurlarından biri evleri ama kentin ana kimliği bir endüstri kenti olmasıdır” dedi.
Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Sabuncugil Eğitim Evi’nde düzenlenen konferansta, Psarros’un çizdiği kent haritasından Yorgola handan kanelo rıhtımına limandan Sefa Mahallesi üzerine endüstri ve liman kenti Ayvalık’ı anlatan Vedat Tokyay, Ayvalık limanı, fabrikalar bölgesi, yel değirmenleri, gazinoları, hanları, konsoloslukları, konakları, fabrikaları ile Ayvalık kent haritası hakkında detaylı bilgi verdi.
Tokyay, “Ayvalık’ın özgün unsurlarından biri evleri ama bu kentin ana kimliği bir endüstri kenti olmasıdır. Ayvalıklılar 19. Yy da mükemmel tüccarlar mükemmel küçük imalatçılardı” dedi. Ayvalık evlerini İzmir’de Levantenlerin evleri, Birgi ve Safranbolu evleri ile karşılaştıran Vedat Tokyay, “Ayvalık’ın özgün unsurlarından biri evleri. Ev açısından bütün Anadolu’yu gezsek örnek bulamayız ama Ayvalık evlerine benzer evleri yurt dışında görebiliyoruz. Norveç’te Bergen, Fransa’da Calmar evleri benzerlik gösteriyor. Bu kentte 3 tür ev var. Sokaktan beslenen, Su ve bahçeye odaklı sokaktan kopuk yalı ve konaklar, iki kapılı evler. Bunlar, Yığma taş üstü ahşap karkas yapı, tümü yığma taş yapı ve taş iskelet yapı şeklinde yapılmış, bitişik nizam yapılar, yalı ve bahçeli yapılardır. Bu kentte 3 payanda tipi görülmekte; taş payandalar, demir payandalar, ahşap eli böğründe payandalar. Bu kentin kapıları anlamlıdır. Yapılarda batı etkisi ve Türk Mimarisinden uzaklaşma etkileri görülüyor. Örneğin üçgen alınlık, kolon başlığı, balkon taş iskelet yapı ve saydamlığın artışı bunun belirtileridir” dedi.
“AYVALIK TİPİ BAZİLİKA”
Ayvalık kiliselerindeki mimari farklılıklara da değinen Vedat Tokyay, “ Ayvalık’ta bazilika formundan türemiş kiliseler olduğunu, iç mekanda ışık feneri ile bazilika formunun değişmesi nedeniyle bu yapılara ‘Ayvalık tipi bazilika’ denilebileceğini ifade etti.
