Nilgün KAYA
Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde, deniz ve kıyı sistemleri için önemli ekolojik role sahip Deniz çayırları (Posidonia oceanica) yayılım alanı ve uğradığı tahribat, Birleşmiş Milletler, Küresel Çevre Fonu (GEF/SGP) desteği ile Ege Ekoturizm Derneği tarafından sürdürülmekte olan proje kapsamında tespit ediliyor. Proje, kentleşme, kirlilik, liman inşaatları, vahşi avcılık, hayalet ağlar ve tekne çıpalarının tahribatıyla yok olduğu belirlenen deniz çayırlarının korunmasını hedefliyor.
Ekosistemde flora ve faunanın % 25’lik bir bölümüne barınma, beslenme, saklanma, avlanma, üreme gibi yaşamsal faaliyetlerinde ev sahipliği yapan, deniz zeminini halı benzeri bir şekilde kapladıklarından “deniz çayırları, deniz ormanları” olarak adlandırılan Posidonia Ocenica’nın sürdürülebilir ve katılımcı şekilde, etkin olarak korunabilmesi açısından; dağılım haritasının oluşturulması; bölgede faaliyet gösteren sektörlerin oluşturduğu baskının belirlenmesi; tur tekneleri ve balıkçılar tarafından sıkça kullanılan koylara şamandıra sisteminin getirilmesi için pilot uygulama olarak, belirlenen en yoğun bölgede deneme uygulaması yapılması; paydaşların ve kamuoyunun farkındalığı ile etkinliğinin artırılması ve deniz çayırlarının korunması yönünde yasal zemin oluşturulmasına katkı verilmesi üzerinde duruyor. Dernek yöneticileri Mesut Bayezit ve Dinçer Ocaktan yaptıkları açıklamada, covid 19 Pandemisi nedeni ile bir süre ara verilmiş olan ve Ayvalık Adaları Tabiat Parkı’nda biyolojik çeşitliliğin korunarak; ekolojik, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliğin sağlanmasını hedefleyen deniz çayırları (Posidonia oceanica) projesinin, proje danışmanı Doğu Akdeniz Üniversitesi Biyolojik Bilimler Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Burak Ali Çiçek, proje koordinatörü Uzman Dalış Eğitmeni Koray Gerçe ve ekibi tarafından özverili şekilde devam ettiğini belirtiyorlar. 2019 Mayıs ayından beri devam eden projeyi, bir kaptan, bir uzman eğitmen, dalgıçlar, deniz ekolojisi uzmanı ve GIS uzmanından oluşan proje ekibi yürütüyor. S.S Ayvalık Su Ürünleri Kooperatifi ve Türk Anneler Derneği Ayvalık Şubesi projeye destek veriyor.
19 ada ve denizin bir bölümünü de içine alacak şekilde toplam 17 bin 950 hektar alandan oluşan Ayvalık Adaları Tabiat Parkının 13 bin 969 hektarının (%78) deniz olduğunu, bölgede denizel biyoçeşitliliğin oldukça yüksek olmasına rağmen hoyratça kullanımın devam ettiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Burak Ali Çiçek, “Akdeniz ve Ege’de denizel biyoçeşitliliğin devamını sağlayan en önemli unsur başta Posidonia oceanica olmak üzere deniz çayırları olduğunu söyledi. Deniz çayırlarının ekolojik değeri yanında ekosistem hizmetleri açısından önemi de bilindiğini ifade eden Çiçek, Bölgede aktif olan balıkçılık ve deniz turizmi faaliyetleri doğrudan veya dolaylı olarak Posidonia oceanica çayırlarına zarar vermektedir. Bu zararlar tarama, çapalama ve diğer fiziksel etkiler olarak ortaya çıkmaktadır. Ana hedefimiz, Ayvalık Tabiat Parkı biyolojik çeşitliliğinin korunarak ekolojik, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliğinin sağlanması için ekolojik açıdan denizel bölgedeki temel habitat olan başta Posidonia oceanica olmak üzere, deniz çayırlarının sürdürülebilir ve katılımcı şekilde korunmasına katkıda bulunmayı amaçlayan proje, deniz çayırlarının etkin olarak korunabilmesi açısından; deniz çayırlarının dağılım haritasının oluşturulması; bölgede faaliyet gösteren sektörlerin deniz çayırları üzerinde oluşturduğu baskının belirlenmesi; tur tekneleri ve balıkçılar tarafından sıkça kullanılan koylara şamandıra sisteminin getirilmesi açısından pilot uygulama olarak, belirlenen en yoğun bölgede deneme uygulaması yapılması; paydaşların ve kamuoyunun farkındalığı ile etkinliğinin artırılması ve deniz çayırlarının korunması yönünde yasal zemin oluşturulmasına katkı verilmesi ara hedefler olarak belirlenmiştir.” dedi.
“AYVALIK’TA BAZI NOKTALARDA KRİTİK EŞİĞE GELİNDİ”
Ayvalık’ta bazı noktalarda kritik eşiğe gelindiğine dikkat çeken Burak Ali Çelik, “Ege Ekoturizm Derneği çatısı altında çok güzel bir proje yapıyoruz. Ayvalık Tabiat Parkının denizel alanında Posidonia oceanica(Deniz Eriştesi) habitatlarını haritalandırıyoruz. Posidonia Akdeniz’de endemik olarak bulunan çiçekli bitkilerden biri. Uzun flamentlerinden oluşturduğu yapıdan dolayı bunlara denizin ormanları diyebiliriz. Yavru balıklar başta olmak üzere denizdeki organizmaların saklanmasını, barınmasını sağladığı için onlara ortam oluşturan, bununla birlikte mavi ekonomi çatısı altında karbondioksitin tutulmasını sağlayan önemli bir rezerv. Kıyı erozyonunu önleyen önemli varlıklarımızdan. Kıyı erozyonu oldukça önemli. Büyük ekonomik zararlara yol açabiliyor. Ayvalık’ta Posidonia oceanica çayırları oldukça iyi korunmuş durumda ancak günümüzde, son 10-15 yıllık dönemde, turistik teknelerinin, gezi tekneleri ile birlikte kişisel teknelerin de artmasıyla birlikte çapalama faaliyetlerinden dolayı zarar görmeye başlamış durumda. Özellikle birkaç noktada kritik eşiğe gelinmiş denilebilir. Bu açıdan bu alanların korunabilmesi için önce haritalanması, nerede neyin olduğu, hangi sağlık koşulunda olduğunu belirlemek için bu projeyi yaptık. Bununla birlikte kaçak avcılık alagarna vs ile deniz patlıcanı toplama faaliyetleri zarar veriyordu. Bunu belirlemek için bir çalışma yaptık. Bunun için Birleşmiş Milletler fonundan destek aldık. Şimdi pilot bölgelerde şamandıraları düzenleyecek organizasyonları yapmaya girişeceğiz. Bu aşamada Tabiat Varlıkları Koruma Müdürlüğünden izin isteyeceğiz ve rapor vereceğiz. Belirli noktalarda yapılmasını istediklerimiz için şeyler için onaylarını alacağız. Bu aşamadan sonra deniz çayırlarının korunması konusunda Akdeniz ve Ege’de öncü olacak bu projeyi Türkiye’de gerçekleştirmeyi planlıyoruz” dedi.
KAÇAK AVCILIK MALZEMELERİ VE HAYALET AĞLAR TEDİRGİN EDİYOR”
Proje koordinatörü Uzman Dalış Eğitmeni Koray Gerçe, “Proje kapsamında toplam 93 kez dalış gerçekleştirildi. Bu dalışlarımızda karşılaştığımız en büyük sıkıntı kaçak avcılıkta kullanılan av malzemeleri ve hayalet ağlardı. Bunların tespiti, şamandıralandırılması ve markalanması ve daha sonraki aşamalarda bunların deniz ortamından uzaklaştırılması amaçlanmıştır. Ayvalık’ta kötü bir deniz avcılığı, kaçak avcılık oldu son yıllarda. Yeni yasanın çıkması ve bazı yasakların olması nedeniyle bu avcılıkta son buldu. Bu süreç içinde tahribat ne kadar oldu bunların gözlemlenmesi sağlandı bu proje kapsamında. Halk dilinde erişte olarak biline deniz çayırları sağlıklı mı, bunların ekolojiye ve konomiye katkısı araştırıldı.
Yapılan açıklamalarda, dalış ve görüntüleme çalışmalarının yapılmış olduğu projede, örnekleme aşamaları ve uygulamaya yönelik sonuçlarının değerlendirmeye alınabilmesi için Doğa Koruma ve Milli Parklar Kurumuna izin için başvurulacağı; izin sürecinden sonra, koruma amaçlı bilgilendirme, eğitimler ve şamandıra uygulamaların yapmasının hedeflendiği ve projeye Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ile Ayvalık Belediyesinin katkılarının beklendiği belirtildi.
