Nilgün KAYA
Ayvalık’ın 1890 yılına tarihlenen Ayazma’nın (Faneromeni-Kutsal su), iki Ayvalıklı kuzen olan Coca Cola Ceo’su Muhtar Kent ile Ünlü Ceo avcısı Şerif Kaynar destekli onarım çalışmaları tamamlandı. Kutsal suyu ile ün yapan Ayazma’nın, ilçede düzenlenecek Tarihi Kentler Birliği toplantısı kapsamında 24 Mart’ta halkın ziyaretine açılacağı öğrenildi.
Kemal Paşa Mahallesi’nde bulunan Neo Klasik üslubu ile dikkat çeken, ilçe merkezindeki en ünlü ve en önemli dini yapı olarak nitelendirilen Ayazma’nın, Foça kazılarını yürüten Prof. Dr. Ömer Özyiğit yönetimindeki onarım yenileme çalışmaları sona erdi. 31 Ekim 2016 tarihinde başlayan proje maliyetinin yaklaşık 2 milyon civarı olduğu, Restorasyondan sonra tüm bakım ve onarımı Ayvalık Belediyesi’nin üstlendiği öğrenildi.
Coca Cola Ceo’su Muhtar Kent ile Ünlü Ceo avcısı Şerif Kaynar’ın onarımına maddi destek verdiği Ayazma’nın ilçede 23-24 Mart tarihlerinde düzenlenecek Tarihi Kentler Birliği toplantısı sırasında ziyaret edileceği ve o tarihten itibaren halkın ziyaretine de açılacağı bildirildi.
1890 yılında yapılan, bir dönem Zeytinyağı Fabrikası olarak kullanıldıktan sonra kapıları kapanan Neo- klasik üsluplu Ayazma, 2005 yılında Ayvalık Belediyesi’ne Kent Arşivi Müzesi yapılmak üzere tahsis edilmiş, Belediye yapıyı sergilerin düzenlendiği galeri olarak kullanmıştı.
Yapının onarımında bir gram bile çimento kullanılmadığı, eski sıvaların analiz edildiği, sarımsak taşlarının konservasyonunun yapıldığı, eskitme çalışmaları da yapılan yapının gece aydınlatmasının da bulunduğu bildirildi.
“HALKA AÇIK FONKSİYONUNU DEVAM ETTİRECEK; ‘FAYDALANILACAK’ BİR YER OLACAK”
Ayvalık Belediye Başkanı Rahmi Gençer, “Belediyemizin öncülüğünde başlatılan restorasyon çalışmalarının tamamlanmasıyla, hem Ayvalık’ın tarihi dokusu hem ulusal kültür mirasımız adına çok önemli bir kazanım oldu. Bu ‘müstesna’ yapıyı Ayvalık’a yeniden kazandırmak hepimizin göreviydi. Kentimizin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer aldığı bu süreçte, bu tip yapıların doğru değerlendirilmesi büyük önem taşıyor. Tarihi Ayazma bundan böyle de halka açık fonksiyonunu devam ettirecek; ‘faydalanılacak’ bir yer olacak. Kutsal su için gelen yabancıların, misafirlerin burayı gezmesi sağlanacak. Dahası, müzik dinletileri yapılacak, resim sergileri açılacak, mimari veya UNESCO gibi konularla ilgili toplantılar düzenlenebilecek. Kısacası, binayı ‘işlev kazandırarak’ ayakta tutacağız” dedi.
İÇİNDEKİ SU, KUTSAL KABUL EDİLİYORDU
‘Küçük bir kız çocuğu her gece rüyasında Meryem anayı görür. Meryem ana sürekli aynı yerde durup burada kaynaktan fışkıran kaynaktan su içer ve küçük kız çocuğuna da bu suyu işaret eder. Rüya sürekli tekrarlayınca bunun bir haber olacağı düşünülerek kent meclisine anlatılır. Toplanan din adamları kızın tarif ettiği yere gelir ve kazı yaparlar, bir süre sonra kızın rüyasında gördüğü gibi topraktan su fışkırır. Daha sonra buraya bir kilise yapılır ve su korumaya alınır’ hikâyesi ile bilinen Ayvalık Ayazma’da geçtiğimiz yıllarda yapılan temizlik çalışmaları sırasında, 2 adet havuz ortaya çıkarılmış, nişler ve su künkünün yanı sıra bir aziz başı ve 1866 yılında yazıldığı belirlenen mermer levha bulunmuştu. Kutsal su anlamına gelen Ayazma isimli yapıda dolgu üzerine beton dökülerek yapılan zeminde yaklaşık 2 metrelik bir kazı yapılmış, Zeytinyağı Fabrikası yapılırken müdahaleye uğrayan yapının tabanında, nişler bulunmuştu. Niş sayısı 9’a ulaşan ve kutsal bulunduğu iddia edilen kuyu ile birlikte kazı sırasında ortaya çıkan kuyu sayısı da 5 olarak biliniyor.
Panagia’nın İkona’sı bir rüyanın sonrasında yapılan bir kazı ile 28 Haziran 1852 yılında bulundu. Buraya 1867 yılında Khioslu Kaptan Mihalis Papazis’in harcamalarıyla bir ayazma yapıldı. İlk ayazma 1890 yılında bozularak aynı yılda üzerine daha büyük bir ayazma inşa edildi. Panagia Phaneromeni Ayazması kentin dini yaşantısında 1920 yılına kadar egemen oldu. Panagia Phaneromeni Ayazması 1922’den sonra, bölgenin tümüyle Türklerin eline geçmesiyle etkinliğini tamamen yitirdi. Ayvalık Panagia Phaneromeni Ayazması’nın bir kilise olmadığı kazılar sırasında kesin olarak anlaşıldı. Bu yapının bir apsisi yoktu. Ayrıca yapı tümüyle bir antik, Hellenistik ve Roma Dönemi tapınağı biçiminde yapılmıştı.
AYAZMA’YA 33 SPONSOR
Ayazmanın onarımına; The George & Kaity David Foundation, Şerif Kaynar, Muhtar Kent’in yanı sıra Ümit & Cem Boyner, Bunge Gıda & Komili Zeytinyağları, Emel Küçükçolak & Mustafa Yeşil, Güler Sabancı, Ferit F. Şahenk, Hatice Zeynep Bodur, Bülent Bulgurlu, Bilon Gürayman & Ailesi ile birlikte toplam 33 isim yer alıyor.
